Vấn đề này đúng là hơi đi sâu vào chuyên ngành Ngân hàng, tuy nhiên, để có thể làm rõ vấn đề, tôi cũng xin phép đóng góp một chút kiến thức hạn hẹp về Ngành ngân hàng để từ đó chúng ta xây dựng được 1 file excel theo dõi lãi vay hoàn chỉnh.
@ Anh Ca_dafi: Các câu hỏi của anh đã được em trình bày xuyên xuốt trong bài. Anh xem và tổng hợp nhé !
- Phương thức quản lý từng khoản vay:
Như các anh đã nói ở trên, Có thể có phương thức cho vay từng lần (theo món) hay hạn mức (giới hạn tín dụng). Tuy nhiên, cách quản lý của Ngân hàng đối với mỗi khách hàng là THEO TỪNG KHẾ ƯỚC NHẬN NỢ (bảng kê rút vốn) và DƯ NỢ THỰC TẾ
Tại sao lại quản lý theo cách này ? Giả sử bạn được ACB cấp 01 hạn mức tín dụng bổ sung vốn lưu động là 500 tỷ VND, bạn và BIDV đã ký hợp đồng tín dụng trung hạn trị giá 100 triệu USD để mua 1 con tàu 100.000 DWT … Những con số lớn lao trên có nghĩa lý gì nếu … bạn không thực hiện rút vốn vay ? Lý do ư ? Kinh tế suy thoái, không xuất được hàng nên tôi tạm dừng sản xuất, tôi không đóng tàu nữa …
Vì vậy, tất cả các ngân hàng tôi biết đều quản lý theo từng khế ước nhận nợ, và dư nợ thực tế.
Nội dung từng khế ước bao gồm những thứ gì ?
- Ngày vay vốn, ngày phải trả nợ gốc
- Số tiền vay, loại tiền vay
- Lãi suất (có thể có, có thể không)
- Kỳ hạn điều chỉnh lãi suất (có thể có, có thể không – nếu áp dụng lãi suất thả nổi)
Và định kỳ cuối tháng, cuối tuần hay thậm chí đầu ngày, mỗi Ngân hàng thường “chạy” ra 1 file theo dõi dư nợ (được chiết xuất ra file *.xls) . Như vậy, mỗi khách hàng thường có thể có một hay nhiều khế ước nhận nợ và sẽ vinh dự được hiện lên tại 1 hay vài dòng trên file dư nợ chung đó.
- Xác định lãi suất
Lãi suất có thể được hai bên xác định như sau:
Lãi suất cố định 1 lần trong toàn bộ thời gian vay vốn. Ví dụ: 10%/năm chẳng hạn
Lãi suất thả nổi: Được định kỳ thay đổi theo một thời gian nhất định (1 tháng,3 tháng,6 tháng …) với công thức xác định trước. Ví dụ như: “ Thay đổi 3 tháng 1 lần vào ngày 1 hàng tháng hoặc vào ngày làm việc tiếp theo nếu ngày 01 là ngày nghỉ, lễ tết theo công thức Libor 6 tháng tại thời điểm xác định (Lãi suất cơ sở)+ 3%/năm (margin)” - Đây là em ví dụ thế, thực tế còn “khù khoằm” hơn nhiều, ngân hàng thì lấy lãi suất tiết kiệm 12 tháng, Sibor, Bình quân tiết kiệm 4 Ngân hàng lớn …
- Lãi vay được tính như thế nào ?
Một nguyên tắc chung là lãi suất được tính theo dư nợ giảm dần
(hãy bỏ qua trường hợp lãi suất add on – Lãi suất cho toàn bộ dư nợ trong suốt thời gian vay, nếu cần thiết, tôi sẽ có bài viết kỹ hơn về loại lãi suất cho vay này)
Với hầu hết các ngân hàng, lãi của các khoản vay sẽ được thanh toán vào ngày 25 hàng tháng. Trường hợp khác là do thỏa thuận riêng giữa Ngân hàng và khách hàng.
Tại sao lại phải trả vào ngày 25 hàng tháng ? mà không phải là ngày khác hay trả lãi 1 lần vào cuối kỳ ?
Lãi vay về cơ bản là doanh thu của một ngân hàng (lãi, phí chứ không phải là Dư nợ nhé). Lãi huy động (Cái mà bạn nhận được khi bạn gửi tiết kiệm đó) được coi là chi phí.
Trong khi bạn gửi tiết kiệm, hầu hết đều được nhận lãi cuối kỳ vậy sao bạn vay vốn bạn lại không được trả lãi cuối kỳ mà phải trả hàng tháng ?
Đừng thắc mắc nữa, hay coi đó là đặc quyền, đặc lợi của Ngân hàng đi. Nếu tính chi li ra, chi phí thời gian của tiền lãi đó đối với bạn không đáng kể đâu, nhưng đối với hàng triệu khách hàng thì 0… Nếu cứ cố hỏi, bạn sẽ nhận được câu trả lời: “ hàng tháng, chúng tôi phải trả bao nhiêu là chi phí, chi phí thuê VP, trả lương, tiếp khách … mà các chi phí này đối với Ngành ngân hàng có phải ít đâu, vì vậy, CHÚNG TÔI PHẢi THU LÃI (DOANH THU ) HÀNG THÁNG để trang trải các chi phí trên – Hợp lý không hả bạn ?
Còn tại sao phải thu vào ngày 25 nhỉ ? Cuối tháng, các ngân hàng thực hiện việc phân loại nợ. Nếu không trả được lãi trong tháng đó, Cả khoản vay (bao gồm cả gốc và lãi) sẽ trở thành quá hạn à xấu cho cả ngân hàng lẫn khách hàng
Vậy quy định trả lãi vào ngày 25 để cho các khách hàng còn có thời gian 5 ngày để mà “xoay tiền” trả lãi cho ngân hàng.
Như vậy, cứ đến 25 hàng tháng, căn cứ vào số dư nợ, lãi vay (tính từng khế ước nhận nợ 1) mà bạn phải nộp tiền lãi cho ngân hàng nhé !
Trường hợp bạn có 1 khoản tiền, bạn muốn thanh toán trước toàn bộ hay 1 phần nợ gốc của khoản vay, KHÔNG AI NGĂN CẢN BẠN CẢ. Ngay lập tức sau khi bạn trả gốc, lãi vay sẽ được tính trên số dư còn lại. Thậm chí nếu bạn muốn trả lãi trước ngày 25 ? Cũng được, nhưng chẳng ai làm thế cả (không thực tế, thà trả nợ gốc để lãi vay giảm xuống có hơn không ?)
Bàn thêm 1 chút: Khách hàng có phải tuân theo nguyên tắc FIFO không ? Câu trả lời ngắn gọn là không . Dài dòng một chút là “ Theo dòng tiền thực tế của phương án kinh doanh” Ngày 01/01 Bạn vay 100 để mua NVL sản xuất ra cái ghế, ngày 02/02, bạn vay 200 để mua NVL mua bàn. Dự kiến sau khi bán hàng 3 tháng sẽ thu tiền. Nhưng tự nhiên sau 1 tháng, ông mua bàn lại trả tiền hàng, vậy bạn phải trả tiền vay bàn chứ không phải vay ghế nhá.
- Lãi vay có thay đổi được hay không ?
Đã xác định lãi suất và phương thức tính lãi cụ thể như trên, vậy còn thay đổi ntn nữa ? Xin thưa với các bạn là VẪN. Đặc biệt là ở VN, nơi mà các hợp đồng trong đó có hợp đồng tín dụng thường xuyên bị vi phạm và điều chỉnh (Cái này mấy bác trong ngành xây dựng mà bàn về điều khoản thanh toán – trả tiền thì mới gọi là RÕ)
Giả sử: 01/06 Bạn vay 100 với lãi suất là 12 %/ năm, thời gian 09 tháng. Đến 01/09 Lãi suất huy động trên thị trường tăng cao chóng mặt. Ngân hàng bảo “Phải tăng lãi suất lên 21%/năm, không thì ngân hàng lỗ. Hợp đồng thế, phải ký lại phụ lục điều chỉnh lãi suất”
Đến tháng 12, NHNN can thiệp, lãi suất huy động giảm Khách hàng lại bảo “Bác Ngân hàng làm ơn điều chỉnh lại giúp em, thôi thì 18% cũng được”
Nếu các việc điều chỉnh trên chỉ áp dụng từ ngày ký phụ lục điều chỉnh thì đơn giản, nhưng lại back date mới chết chứ, tính lại từ đầu, thoái thu lãi hay thu thêm
Việc này mà tính tay có mà chết à ?!
- Chương trình quản lý và Sự cần thiết lập bảng theo dõi lãi vay
Không chết được, đã có chương trình quản lý tính hộ ngân hàng rồi. hiện tại, Ngân hàng nào cũng có chương trình quản lý. Trong đó, nổi tiếng nhất là hệ thống BDS của BIDV, Agri, VCB, Incombank và Maritime Bank . Đây là phần mềm do WB tài trợ trong dự án hiện đại hóa NH. Bản quyền của Mỹ, do Silver Lake mua lại và viết. Nó làm được mọi thứ, đủ các phân hệ: Tiền gửi, tiền vay, bảo lãnh, LC … à bạn không phải làm gì cả, chỉ nhập vào cho đúng là được. À quên, bạn còn phải làm thêm việc báo cáo thống kê (sau khi nó chiết xuất ra các file *.xls) à tôi biết ơn GPE vô cùng (thời gian làm báo cáo của tôi từ 2 tiếng /ngày với cả chục cái cột phụ rút xuống 15 phút ) !!!
- Vậy có cần thiết phải làm bảng theo dõi lãi vay không ? Rất cần !
Đối tượng: kế toán ngân hàng (để báo cáo, để theo dõi xem NH có tính “láo” cho mình không), Cán bộ tín dụng (để theo dõi)
- Phải lập bảng như thế nào ?
Với kế toán thì chỉ theo dõi cho công ty mình thôi thì không khó lắm vì không nhiều
Nhưng trường hợp của bạn đây, hình như cũng làm ngân hàng à cực khó (Chương trình phải đặt hàng các Công ty sản xuất phần mềm, giá tính bằng tiền ...Tỷ). Excel có thể không bằng được các phần mềm chuyên dụng, nhưng cũng cũng có thể đáp ứng phần nào nhu cầu của bạn. Mọi người cùng chung tay giúp sức.
Trên đây là ý kiến của mình, Hy vọng không làm mất thời gian của các bạn.